WIRON a WIBOR – czym się różnią te wskaźniki? Kiedy nowy wskaźnik zastąpi WIBOR?
W okresie, w którym RPP wielokrotnie podnosiła stopy procentowe ze względu na wysoką inflację, doszło do sytuacji, w której diametralnie rosły raty zobowiązań. Wtedy też zaczęło się więcej mówić o wskaźniku WIBOR, który ma wpływ na ich wysokość. Dyskuje i analizy dotyczyły między innymi tego, jakim innym wskaźnikiem go zastąpić. Tym sposobem padło na WIRON. Czym różnią się te wskaźniki i czy rzeczywiście dojdzie do zapowiadanej zmiany?
Spis treści
Co to jest WIBOR?
WIBOR (skrótowiec od angielskiego Warsaw Interbank Offered Rate) jest wskaźnikiem referencyjnym dla pożyczek zawieranych na polskim rynku międzybankowym. Wartość WIBOR to stopa procentowa, przy której największe banki w Polsce są w stanie udzielić sobie nawzajem zobowiązań w złotówkach na dany okres. Na jej podstawie ustalana jest m.in. wysokość oprocentowania kredytów hipotecznych i gotówkowych udzielanych przez banki klientom indywidualnym i firmom. Od wartości tego wskaźnika zależy zatem, ile wyniesie oprocentowanie, a tym samym – jaki poniesiesz koszt pożyczki. Oprocentowanie natomiast to suma WIBOR (część zmienna) i marży banku (część stała).
WIBOR jest ustalany na różne okresy i wyznaczany przez Narodowy Bank Polski (NBP) na podstawie danych z kilkunastu banków. Cały proces określany jest jako fixing WIBOR. Najczęściej stosowane są:
- WIBOR 1M (miesięczny);
- WIBOR 3M (na trzy miesiące);
- WIBOR 6M (na sześć miesięcy).
WIBOR ustalany jest na okres od jednego dnia do 12 miesięcy. Banki deklarują odsetki, przy których byłyby w stanie udzielić pożyczki innym instytucjom finansowym. Wylicza się średnią arytmetyczną z pominięciem skrajnych wartości.
WIBOR został wprowadzony na polskim rynku na początku lat 90. XX wieku. Zależy od takich czynników jak:
- wartość głównych stóp procentowych – kiedy NBP decyduje, że je podwyższa, zwykle rośnie również WIBOR;
- inflacja – jeśli jest wysoka, to dochodzi zazwyczaj do podwyższenia wspomnianych stóp procentowych, a to przekłada się przeważnie na podwyższenie WIBOR-u;
- zaufanie na rynku międzybankowym – stawka może rosnąć w okresach kryzysu finansowego;
- zapotrzebowanie na pożyczki na rynku międzybankowym – przeważnie wzrost popytu łączy się z rosnącym WIBOR-em;
- decyzje instytucji, które mają wpływ rynek międzybankowy.
To właśnie WIBOR jest wskaźnikiem wykorzystywanym zdecydowanie najczęściej do ustalania wysokości oprocentowania. W okresie wzrostów stóp procentowych był wskazywany przez wielu specjalistów jako przyczyna wysokich rat kredytów. Z mapy przygotowanej przez KNF wynikało, że w 2023 roku banki zaczną oferować kredyty oparte na wskaźniku WIRON, który na początku 2025 roku prawdopodobnie całkowicie zastąpi WIBOR.
Wskaźnik WIRON – co to jest?
WIRON (skrótowiec od Warsaw Interest Rate Overnight) oznacza średnią stopę, po której banki przyjmują depozyty od innych banków. Został opracowany przez GPW Benchmark SA. Ten wskaźnik również jest wyznaczany codziennie przez Narodowy Bank Polski na bazie danych z kilkunastu banków. Obowiązuje kilka wariantów w zależności od okresu depozytu. Przeważnie to WIRON 3M i WIRON 6M. WIRON bazuje na rzeczywiście zrealizowanych transakcjach, a nie deklaracjach, np. bank dokonał transakcji danego dnia, a w kolejnym otrzymał zwrot depozytu wraz z odsetkami. Pod uwagę brane są wyłącznie transakcje jednodniowe. Wskaźnik wyliczany jest na podstawie danych z kilku rynków, mianowicie:
- międzybankowego;
- transakcji między bankami a innymi instytucjami finansowymi;
- transakcji między bankami a przedsiębiorstwami.
Zgodnie z założeniami oprocentowanie kredytów miało być oparte na nowym wskaźniku WIRON 1M aktualizowanym co miesiąc i przy stałej marży banku.
Przyjrzymy się różnicom między tymi wskaźnikami.
WIRON a WIBOR – czym różnią się te wskaźniki?
Kluczową różnicą między wskaźnikami WIBOR a WIRON jest sposób naliczania. W przypadku WIBOR-u bazuje się na deklaracjach banków. Znaczenie ma nie tylko aktualna cena pieniądza, ale również przewidywania dotyczące sytuacji rynkowej w dłuższym okresie. Brane są pod uwagę prognozowana inflacja i prognozowane zmiany stóp procentowych. W przypadku WIRON-u brane są pod uwagę wyłącznie zawarte transakcje overnight, tzn. takie, kiedy bank oddaje uzyskane pieniądze następnego dnia wraz z odsetkami. WIRON 1M pokazuje skumulowane oprocentowane transakcji z okresu miesięcznego.
W przypadku WIRON-u uwzględniane są także transakcje z dużym przedsiębiorstwami (nie tylko bankami). Ten wskaźnik uwzględnia to, co już zaszło, przez co lepiej odzwierciedla sytuację rynkową. W przypadku WIBOR-u nie są brane pod uwagę poprzednie odczyty.
Stawka 3-miesięczna WIRON-u obliczana jest jako procent składany notowań z ostatnich 3 miesięcy, dlatego każdy odczyt na wpływ na przyszłość.
Kiedy WIRON zastąpi WIBOR?
Zgodnie z Mapą Drogową procesu zastąpienia wskaźników referencyjnych, opublikowaną przez KNF, w 2023 roku na polskim rynku miały pojawić się kredyty stosujące indeks WIRON. Rzeczywiście tak się stało, gdyż w czerwcu 2023 roku pierwszą taką ofertę przekazał do dyspozycji klientów ING Bank Śląski. Jednak rok później, ten sam bank wycofał się ze sprzedaży produktów kredytowych ze zmiennych oprocentowaniem opartych na WIRON-ie.
Zgodnie z nową Mapą Drogową KNF wskaźnik WIBOR ma być zastąpiony stawką WIRON do końca 2027 roku. Jednak minister finansów Andrzej Domański zdecydował o ponownym przeglądzie wskaźników alternatywnych dla WIBOR-u.
W 2022 roku Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej wskazał, że w efekcie reformy wskaźników referencyjnych dojdzie do zmiany stosowanego WIBOR-u na WIRON. Jednak nowy skład tego komitetu doszedł do wniosku, że należy ponownie przeanalizować możliwości. Nieunikniona jest reforma wskaźników referencyjnych, ale jeszcze nie wiadomo, czy padnie na WIRON. Narodowa Grupa Robocza nie jest przekonana, czy to najlepszy wybór. Eksperci zwracają uwagę na jego dużą zmienność i specyficzne zachowanie stóp składanych na termin 1M na przełomie 2023 i 2024 roku, kiedy to odnotowano głęboki spadek.
Jaki wskaźnik, jeśli nie WIRON?
W publikacjach wymienia się głównie WIBOR i WIRON, z których ten drugi ma być zastępstwem. Natomiast eksperci biorą pod uwagę również inne wskaźniki. To choćby WIRON+, który obejmuje także transakcje z instytucjami publicznymi, takimi jak Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczeń Społecznych czy Fundusz Rezerwy Demograficznej. Kolejnym jest WIRF, obejmujący depozyty zawierane przez największe banki z instytucjami kredytowymi i finansowymi. Następny to WRR – ten opiera się na transakcjach warunkowych REPO między bankami, a także bankami i instytucjami finansowymi.
Zmiana wskaźnika jest przesądzona ze względu na konieczność dopasowania do prawa unijnego. Natomiast jako kredytobiorca nie możesz mieć pewności, że Twoja umowa z bankiem będzie wkrótce zawierać informację o zastosowaniu stawki WIRON. Na wprowadzenie nowego wskaźnika przyjdzie nam jeszcze poczekać.
Źródła:
Oskar Marciński
Ekspert Finansowy NOTUS
