Umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy – jak wygląda spłata kredytu w takim przypadku?
W przypadku śmierci kredytobiorcy jego długi nie są automatycznie anulowane. Co więcej, obowiązek ich spłaty przechodzi na członków jego rodziny. Jeśli zadłużenie było duże, może istotnie obniżyć wartość spadku. Co zrobić w takich sytuacjach? Czy możliwe jest umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy i jakie możliwości mają spadkobiercy? Dowiedz się więcej na ten temat!
Spis treści
Co się dzieje z kredytem po śmierci kredytobiorcy – czy wciąż obowiązuje?
Kredyt jest rodzajem umowy zawieranej pomiędzy bankiem i osobą go zaciągającą. W chwili śmierci kredytobiorcy umowa taka przestaje obowiązywać. Nie oznacza to jednak, że zobowiązania zaciągniętego przez zmarłego nie trzeba będzie spłacić. Interesy wierzycieli są chronione kodeksem cywilnym. Długi po śmierci nie są więc automatycznie anulowane, a obowiązek ich spłaty zwykle przechodzi na spadkobierców lub współkredytobiorców, w zależności od charakteru i rodzaju umowy kredytowej.
Spłata wspólnego kredytu hipotecznego po śmierci jednej osoby
W przypadku kredytu hipotecznego po śmierci współmałżonka lub innego współkredytobiorcy obowiązek spłaty przechodzi na żyjących kredytobiorców. Co więcej, jest to niezależne od tego, kto dziedziczy spadek. Jeśli był to np. wspólny kredyt hipoteczny, udzielony małżeństwu mającemu dzieci, to w przypadku śmierci jednego z nich obowiązek dalszej spłaty kredytu przechodzi na drugiego małżonka, nawet jeśli dzieci także dziedziczą. Tak samo jest w przypadku kredytów zaciąganych przez osoby o innym stopniu pokrewieństwa, np. rodziców z dziećmi, jak i osób niespokrewnionych.
Czy żyrant spłaca kredyt po śmierci kredytobiorcy?
Zdarza się, że podczas zaciągania kredytu korzysta się z poręczyciela. Osoba taka zobowiązuje się do spłaty kredytu w sytuacji, gdy kredytobiorca nie jest w stanie tego zrobić. Poręczenie takie jest dla wierzyciela formą dodatkowego zabezpieczenia. Co więcej, bank może domagać się odzyskania swoich roszczeń nie tylko z ewentualnej hipoteki, ale też majątku osobistego poręczyciela. Niemniej jednak żyrant spłaca kredyt po śmierci kredytobiorcy dopiero wtedy, gdy wszyscy spadkobiercy zrzekli się spadku, gdy bank nie jest w stanie wyegzekwować swoich należności od spadkobierców lub gdy kredytobiorca był osobą samotną i nie ma żadnego spadkobiercy.
Kto może dziedziczyć majątek i długi zmarłego?
Aktywa i pasywa (majątek i długi) zmarłego wchodzą w masę spadkową. Jeśli przed śmiercią został sporządzony testament, to na jego podstawie powoływani są spadkobiercy. Co ważne, nie muszą być oni członkami rodziny. W przypadku gdy osoba wskazana przez zmarłego zrzeka się spadku, to następni są powoływani zgodnie z kolejnością ustaloną w testamencie. Jeśli natomiast testament nie został sporządzony lub wymienione w nim osoby zrzekną się spadku, dochodzi do dziedziczenia ustawowego. Zgodnie z nim prawo do spadku mają członkowie rodziny w następującej kolejności:
- małżonek i dzieci,
- dzieci przysposobione i nieślubne (na równi z dziećmi ze związku małżeńskiego),
- wnuki,
- rodzice,
- rodzeństwo,
- zstępni spadkodawcy (dzieci i wnuki rodzeństwa),
- dziadkowie lub zstępni dziadkowie (wujostwo i stryjostwo).
Opcje przyjęcia i odrzucenia spadku po zmarłym kredytobiorcy
Po śmierci dłużnika spadkobiercy otrzymują nie tylko jego majątek (nieruchomości i dobra ruchome, zgromadzone oszczędności), ale też dziedziczą wszelkie kredyty gotówkowe, hipoteczne czy inne formy pożyczek wraz z odsetkami i ich kosztami. Będąc spadkobiercą, można dziedziczyć na trzy sposoby:
- Przyjęcie spadku wprost – wszystkich aktywów wraz z koniecznością spłaty kredytów po zmarłej osobie, niezależnie od ich wartości.
- Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – przejmowany jest majątek zmarłego wraz z długami, ale tylko do wartości odziedziczonych aktywów. Warto to rozważyć, zwłaszcza jeśli zadłużenie zmarłego jest wysokie i przekracza wartość jego majątku. Krok taki chroni spadkobierców zmarłego kredytobiorcy przed koniecznością ”dokładania” własnych środków w celu pokrycia długów.
- Odrzucenie spadku – rezygnując ze spadku, nie przejmuje się ani długów, ani aktywów. Na odrzucenie spadku można się zdecydować w ciągu sześciu miesięcy od śmierci spadkobiercy. Wówczas powołany zostaje kolejny spadkobierca, który ponownie ma pół roku na decyzję, jednak tym razem od chwili powołania.
Każdy spadkobierca ma prawo do odrzucenia spadku. Trzeba jednak podkreślić, że jeśli nie znana jest wysokość i rodzaj długów zmarłego, to uzyskanie takich informacji w banku nie będzie możliwe przed przyjęciem spadku. Można natomiast wystąpić do sądu z wnioskiem o sporządzenie spisu inwentarza. Jest to odpłatne w wysokości kilkuset złotych.
Czy możliwe jest umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy?
W przypadku zgonu kredytobiorcy spadkobiercy najczęściej szukają sposobów na uniknięcie odpowiedzialności za długi. Najprostszym jest zrzeczenie się spadku, ale wówczas do spłaty zobowiązania zostaną pociągnięci kolejni spadkobiercy. Inną możliwością jest przyjęcie spadku i złożenie wniosku o umorzenie kredytu. Trzeba jednak wiedzieć, że w większości przypadków banki nie są przychylne, aby udzielić na to zgody. Co więcej, nie mają takiego obowiązku i nie muszą nawet wystawiać odpowiedzi pozytywnej czy negatywnej.
Umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy należy do rzadkości, zwłaszcza jeśli kwota pożyczki jest spora. Częściej banki umarzają kredyty studenckie, natomiast szanse na uniknięcie spłaty długu hipotecznego czy gotówkowego są znikome. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach, np. gdy spadkobierca jest całkowicie niezdolny do podjęcia pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo, bank może umorzyć kredyt. Jednak i w takich przypadkach decyzja może być odmowna. Nieco większe szanse dotyczą natomiast umorzenia samych odsetek i innych kosztów. Kapitał najprawdopodobniej trzeba będzie spłacić.
Decydując się na podjęcie próby umorzenia kredytu, najbezpieczniej w pierwszej kolejności skorzystać z porady prawnika.
Jak można uniknąć spłaty kredytu po śmierci kredytobiorcy poprzez oddłużenie?
W części przypadków kredyt po śmierci spadkodawcy może zostać umorzony na drodze sądowej. Aby było to możliwe, konieczne jest skorzystanie z usług prawników, którzy specjalizują się w takich sprawach. Proces oddłużania może się rozpocząć wówczas, gdy bank skieruje sprawę do sądu.
Na krok taki mogą zdecydować się osoby z problemami finansowymi, które nie są w stanie spłacić długów po śmierci bliskiej osoby. Na drodze negocjacji z wierzycielem, z udziałem sądu, niekiedy możliwe jest np. wydłużenie okresu spłaty, rozłożenie spłaty na korzystne raty czy umorzenie długu częściowo lub w całości.
Czy może dojść do przedawnienia długo po śmierci?
Niekiedy spadkobiercy mają nadzieję, że kredyt zaciągnięty przez zmarłego ulegnie przedawnieniu i to pomoże w uniknięciu obowiązku jego spłaty. Art. 77 Ustawy o księgach wieczystych i hipotece stanowi, że „przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne”. Podsumowując, sam kredyt hipoteczny nie ulega przedawnieniu.
Pokrycie zobowiązania z ubezpieczenia kredytu
Decydując się na zaciągnięcie pożyczki, trzeba mieć świadomość, że w przypadku śmierci obowiązek spłaty kredytu przechodzi na najbliższych. Warto więc poważnie podejść do kwestii ubezpieczenia na życie. Wiele banków, zwłaszcza przy długoterminowych kredytach hipotecznych, wymaga wykupienia polisy. Forma takiego zabezpieczenia w dużej mierze chroni interesy nie tylko banku, ale przede wszystkim rodziny kredytobiorcy. Środki wypłacone z polisy, w zależności od jej rodzaju i wysokości, mogą wystarczyć na pokrycie części lub całości długu.
Kamil Bralewski
Ekspert Finansowy NOTUS
