Stopy procentowe a inflacja. Dlaczego decyzje RPP są tak istotne dla kredytobiorców?
W lutym 2023 roku inflacja konsumencka wyniosła 18,4% i osiągnęła najwyższy poziom od grudnia 1996 roku. Ze względu na tempo wzrostu cen w okresie od października 2021 roku do września 2022 roku Rada Polityki Pieniężnej (RPP) podwyższyła stopę referencyjną aż 11 razy. Dlaczego? Czym jest stopa referencyjna? Do jakich konsekwencji doprowadziły zmiany?
Spis treści
Co to są stopy procentowe NBP?
Stopy procentowe to koszt korzystania z cudzego kapitału, czyli cena pieniądza, jaką musi zapłacić pożyczający za korzystanie z danych środków. Podstawowe stopy procentowe Narodowego Banku Polskiego (NBP) są następujące:
- Stopa referencyjna – to od niej zależy oprocentowanie produktów kredytowych.
- Stopa lombardowa – maksymalne oprocentowanie kredytów na rynku międzybankowym.
- Stopa depozytowa – oprocentowanie jednodniowych depozytów, które banki komercyjne zakładają w banku centralnym.
- Stopa redyskontowa weksli – cena, po której bank centralny skupuje weksle od banków komercyjnych.
- Stopa dyskontowa weksli – cena w momencie przejmowania przez NBP wcześniej dyskontowanych weksli.
Wszystkie stopy procentowe mają duże znaczenie, ale jako kredytobiorcę szczególnie powinna Cię zainteresować stopa referencyjna, gdyż wpływa na WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate). To wskaźnik referencyjny dla pożyczek zawieranych na polskim rynku międzybankowym – stopa, według której największe banki w Polsce są w stanie udzielić sobie kredytów. Od wysokości WIBOR-u zależy m.in. oprocentowanie kredytów hipotecznych i gotówkowych. Ma zatem duży wpływ na rynek finansowy i gospodarkę.
Inflacja a stopy procentowe
Inflacja oznacza ogólny wzrost cen w danym okresie. W uproszczeniu chodzi o to, że przy rosnącej inflacji można za tę samą kwotę kupić coraz mniej, bo wartość pieniądza spada. Ogranicza ona wzrost gospodarczy.
W celu ograniczenia inflacji banki centralne podwyższają stopy oprocentowania kredytów udzielanych bankom komercyjnym, a następnie te podwyższone stopy są przenoszone na klientów indywidualnych banków.
RPP podwyższa stopy procentowe, aby zapobiec nadmiernemu popytowi w gospodarce. Celem jest powstrzymanie dalszego wzrostu inflacji, co oczywiście wymaga czasu. Wyższe stopy procentowe przekładają się na droższe pożyczki i kredyty, co oznacza, że możesz mieć niższą zdolność kredytową.
Dla gospodarki najlepiej, jeśli inflacja jest niska i stabilna. Zgodnie z celem inflacyjnym NBP powinna wynosić około 2,5%. W związku z tym, że od dawna jest wyższa, doszło do wielu podwyżek stóp, a ostatnia zmiana obowiązuje od 5 października 2023 roku. Stopy procentowe wynoszą:
- stopa referencyjna – 5,75%;
- stopa lombardowa – 6,25%;
- stopa depozytowa – 5,25%;
- stopa redyskontowa weksli – 5,80%;
- stopa dyskontowa weksli – 5,85%.
Od tamtej pory RPP nie obniżało stóp procentowych, a prognozy są różne. Wszystko zależy od sytuacji gospodarczej. Według wstępnych zapowiedzi w najbliższych kilku miesiącach RPP pozostawi stopy procentowe na niezmienionym poziomie. Jeśli nadal będzie panować wysoka inflacja, do obniżek może nie dojść tak szybko, jak oczekiwaliby tego kredytobiorcy. Według danych GUS-u inflacja w Polsce wyniosła w październiku 2024 roku 5%. Z tego względu jest mało prawdopodobne, że kolejne decyzje RPP przyniosą obniżenie stóp w najbliższym czasie.
Jak podwyżka stóp procentowych wpływa na raty kredytu hipotecznego?
Masz kredyt hipoteczny? Jeśli chodzi o bieżące zobowiązania, które spłacasz, wpływ zmiany stóp procentowych na wysokość Twoich rat zależy od tego, czy oprocentowanie Twojego kredytu jest stałe czy zmienne. Stałe oprocentowanie przeważnie obowiązuje przez 5 lat, ale są już oferty, gdzie możesz z niego korzystać dłużej. Jeśli do zmiany wysokości stóp procentowych dojdzie w okresie, w którym zobowiązanie jest oprocentowane według stałej stopy, rata, którą spłacasz, pozostanie taka sama. Jeśli jednak Twój kredyt hipoteczny jest oprocentowany według zmiennej stopy, wysokość oprocentowania będzie zależeć od marży banku i wartości współczynnika WIBOR lub WIRON.
WIRON miał być wskaźnikiem, który zastąpi WIBOR, ale nie wiadomo, czy dojdzie do tej zmiany. Przyczyną szukania nowego współczynnika była sytuacja kredytobiorców, których raty w wyniku wzrostu stóp procentowych zwiększyły się nawet dwukrotnie. Jednak po tym, jak WIRON zareagował na zmiany rynkowe w 2023 roku, analitycy zaczęli zastanawiać się, czy to na pewno dobry wybór. Na chwilę obecną nie wiadomo, jaki wskaźnik zastąpi WIBOR i kiedy do tego dojdzie.
Jak zmiany stóp procentowych wpływają na sytuację gospodarczą?
Decyzje Rady Polityki Pieniężnej o zmianie wysokości stóp procentowych mają wpływ na:
- koszty kredytów, w tym hipotecznych;
- oprocentowanie bankowych produktów oszczędnościowych, takich jak lokaty terminowe i konta oszczędnościowe;
- inflację, poziom inwestycji, kursy walut i poziom wzrostu PKB;
- wysokość odsetek ustawowych.
Jak widzisz, zmiany stóp procentowych mają istotny wpływ na Twoje finanse. Czy zatem jedynym słusznym wyborem jest kredyt hipoteczny ze stałym oprocentowaniem? Niekoniecznie. Jeśli umowę zawierasz w okresie, gdy stopy procentowe są wysokie, a wkrótce dojdzie do spadków, może się okazać, że nie była to dobra decyzja. W przypadku gdy pozostaną na niezmienionym poziomie albo dojdzie do podwyżek, decyzja mogła być słuszna. Zanim zdecydujesz się na zobowiązanie na danych warunkach, porozmawiaj z naszym Ekspertem Finansowym. Przeanalizuje on oferty, weźmie pod uwagę sytuację rynkową i zasugeruje, które produkty warto wziąć pod uwagę, także w przypadku, kiedy masz już kredyt i myślisz o obniżeniu jego kosztów całkowitych.
Angelika Zaklukiewicz
Ekspert kredytowy
