RRSO – czym jest ten wskaźnik i co mówi o koszcie kredytu?
Zaciągając pożyczkę lub kredyt, należy przekalkulować wszystkie koszty i zobowiązania przedstawione przez wierzyciela. Kluczowym wskaźnikiem określającym realny koszt finansowania, czyli kwotę, jaką należy spłacić po pożyczeniu określonej sumy, jest wskaźnik RRSO – co to za parametr? Od czego zależy i ile powinien wynosić, aby uznać kredyt za korzystny? Przybliżamy ten temat!
Spis treści
RRSO – co oznacza ten skrót?
RRSO to skrót od słów – Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania. Zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. współczynnik ten to całościowy koszt kredytu, jaki musi ponieść konsument (osoba zaciągająca kredyt), wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Są to więc wszystkie opłaty przewidziane na rok kredytowania.
Wyżej wymieniona ustawa nakazuje, że każdy kredytodawca i pośrednik kredytowy zobowiązany jest do jawnego udzielania informacji dotyczących cen kredytu konsumenckiego, w tym wartości RRSO. Ponadto wiedza o tym powinna być przekazywana w sposób jasny i zrozumiały dla odbiorcy, nie można w żaden sposób wprowadzać go w błąd. Przepisy takie służą ułatwieniu Konsumentom korzystania z ofert pożyczkowych i kredytowych.
Pamiętaj – RRSO to nie oprocentowanie kredytu
Wnioskując o kredyt gotówkowy, hipoteczny czy inną formę finansowania zwracamy uwagę na oprocentowanie. Ma ono istotny wpływ na wartość pożyczki, ale nie oznacza wszystkich ponoszonych kosztów, które mogą się znacznie różnić w zależności od indywidualnej polityki banków i aktualnej sytuacji na rynku.
Wyłącznie do oprocentowania odnosi się skrót RSO, czyli Roczna Stopa Oprocentowania, która przedstawia wysokość odsetek pożyczki czy kredytu. W ramach RSO ujęta jest baza WIBOR i marża banku. Jest to więc wskaźnik o wiele węższy w porównaniu do RRSO i to właśnie ten drugi daje konsumentowi pełny obraz kosztów przy porównaniu różnych ofert kredytów czy pożyczek.
RRSO – co to oznacza dla kredytobiorców?
Dzięki Rocznej Rzeczywistej Stopie Oprocentowania poznasz nie tylko stopę oprocentowania kredytu, ale też wszystkie inne koszty. Uwzględnione są prowizje, odsetki czy koszty ubezpieczeń, które istotnie wpływają na całkowitą cenę kredytu lub pożyczki.
Wiedz jednak, że RRSO podawane przez banki jest przedstawiane jako tzw. przykład reprezentatywny, który stanowi średnią wartość przy założonych warunkach umowy. Jak było wspomniane, RRSO to współczynnik, który musi być obliczany i przedstawiany przez kredytodawców. Teoretycznie nie ma więc potrzeby, aby obliczać go samodzielnie, ale w praktyce lepiej to zrobić. Dlaczego? Ponieważ przy wyliczaniu przykładu reprezentatywnego określa się warunki umowy, na których kredytodawca spodziewa się zawrzeć co najmniej 2/3 danego rodzaju umów. Uwzględniany jest średni okres kredytowania, a także średnia kwoty kredytu i częstotliwości występowania podobnych umów na rynku. Ostatecznie RRSO przy konkretnej ofercie dla danej osoby i założonych warunkach może więc być inne.
Wysokość Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania – składowe
Na całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta składa się kilka podstawowych elementów. Wskaźnik RRSO uwzględnia:
- oprocentowanie nominalne – odsetki od pożyczonego kapitału wyrażone w skali roku;
- wysokość marży pobieranej przez kredytodawcę;
- wszelkie prowizje, np. opłaty za rozpatrzenie wniosku i analizę zdolności kredytowej, opłaty za udzielenie czy uruchomienie kredytu;
- koszty usług dodatkowych wymaganych przez niektóre instytucje finansowe do zaciągnięcia pożyczki, np. ubezpieczenia, opłaty za kartę kredytową;
- podatki.
Dla wysokości RRSO nie mają znaczenia natomiast opłaty notarialne, np. związane z nabyciem nieruchomości finansowanej z kredytu hipotecznego czy ewentualne opłaty sądowe i inne administracyjne (z wyjątkiem wspomnianych rozliczeń z Urzędem Skarbowym).
Wpływ przepisów ustawy o kredycie konsumenckim na wysokość RRSO
W celu wykluczenia nieuczciwych praktyk instytucji finansowych wprowadzono limity i ograniczenia dotyczące oprocentowania i kosztów kredytu. Są one regulowane ustawą o kredycie konsumenckim i kodeksem cywilnym. Zgodnie z prawem:
- Maksymalne oprocentowanie ujęte w skali roku nie może być wyższe niż dwukrotności odsetek ustawowych. Od 4 listopada 2021 wynosi ono 9,5 procent.
- Inne koszty nie mogą przekraczać 25 procent pożyczonego kapitału, a także 30 procent za każdy rok kredytowania.
Co jeszcze wpływa na RRSO przy kredycie?
Ważnymi elementami oddziałującymi na wartość RRSO są założone warunki kredytowania. Pod uwagę brana jest zwłaszcza wartość pieniądza w czasie. Oznacza to, że im dłuższy jest okres spłaty zobowiązania, tym wskaźnik Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania jest niższy. Ponadto istotna jest także forma ratalna. W tym przypadku zwykle raty równe wiążą się z niższym RRSO, natomiast malejące z wyższym.
Tym samym w zależności od wybranego okresu kredytowania czy rodzaju rat można zmienić omawiany wskaźnik. Na obniżenie RRSO pozwala np. wydłużenie czasu spłacania zobowiązania. Wówczas przy tej samej kwocie pożyczonych pieniędzy miesięczne raty są niższe. Krok taki nie zawsze jednak okazuje się korzystny, ponieważ na przestrzeni lat skutkuje wzrostem kosztów ogólnych, jakie należy ponieść w tym okresie.
Znaczenie niskiego RRSO dla kredytu hipotecznego
Warto zwrócić uwagę na wskaźnik RRSO danego kredytu bądź pożyczki przed podpisaniem umowy z wierzycielem. Jest to szczególnie istotne przy zobowiązaniach długoterminowych, takich jak kredyt hipoteczny. Z uwagi na wysoką wartość pożyczanego kapitału już niewielkie różnice Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania wpływają na koszty i często pozwalają na spore oszczędności.
Przy kredycie hipotecznym RRSO jest niższe niż w przypadku kredytu gotówkowego. Jest ono takie, ponieważ banki mogą pozwolić sobie na obniżenie oprocentowania w ramach dodatkowego zabezpieczenia, jakim jest hipoteka. Niemniej istotne różnice między RRSO w poszczególnych placówkach mogą wynikać również z warunków przedstawionych konkretnej osobie. Są one ustalane m.in. na podstawie rzetelności klienta, wysokości zgromadzonego przez niego wkładu własnego czy jego zdolności kredytowej. Jeśli więc twoja sytuacja finansowa jest stabilna, możesz negocjować z bankiem umowę i zminimalizować RRSO.
Kiedy jeszcze warto przeanalizować RRSO?
Nawet jeśli posiadasz już kredyt, korzystne może być jego ponowne przeanalizowanie po pewnym czasie. Może okazać się, że aktualne RRSO banku, który pożyczył ci kapitał, jest korzystniejsze. Wówczas możesz wnioskować o zmianę warunków umowy. Inną opcją w przypadku znalezienia oferty z korzystniejszym RRSO jest refinansowanie kredytu, czyli przeniesienie go do innego banku, na nowo ustalonych warunkach.
Na co zwrócić uwagę, porównując RRSO w bankach?
Kierując się wysokością RRSO przy wyborze kredytu w danym banku, musisz pamiętać, że porównanie ofert na podstawie tego współczynnika ma sens tylko wówczas, jeśli w trakcie obliczania RRSO dla dwóch lub kilku opcji uwzględnia się identyczny okres kredytowania (wyrażony w latach lub na podstawie ilości miesięcznych rat) i tę samą wysokość pożyczki. Inaczej nie uzyskasz wiarygodnych danych.
Jakie RRSO jest korzystne z punktu widzenia konsumenta?
Większy całkowity koszt kredytu, czyli wysokie RRSO, jest niekorzystne dla kredytobiorcy. Analogicznie – im niższa wartość RRSO, tym mniej kosztów ponosi osoba zaciągająca kredyt. Należy jednak pamiętać, że niskie RRSO ma sens tylko w przypadku, gdy kredytobiorca ma zamiar spłacać zobowiązanie zgodnie z harmonogramem ustalonym z wierzycielem, a to przy kredytach długoterminowych trudno przewidzieć. Nie widząc przesłanek do jego nadpłaty lub przedterminowej spłaty na etapie wyboru oferty, kredytobiorca może uzyskać taką możliwość w miarę upływu czasu. Warto więc zwrócić również uwagę na warunki w umowie regulujące ewentualne z tym związane koszty, których to nie obejmuje wskaźnik RRSO.
Niekiedy banki zaznaczają konieczność dokonania opłaty za przedterminową spłatę lub nadpłatę, która ma miejsce w kilku pierwszych latach kredytowania. O ile przy nowo zawieranych umowach prawo zabrania pobierania opłat za wcześniejszą spłatę kredytu po upływie 3 lat od podpisania umowy, o tyle kwestia nadpłat i ewentualnego skracania okresu kredytowania może być już obarczona opłatą.
Podsumowując, porównanie tego wskaźnika zwykle jest korzystne, o ile zamierzasz spłacać zobowiązanie zgodnie z harmonogramem. Jeśli nie, wówczas może okazać się, że oferta z niskim RRSO ostatecznie stanie się mniej opłacalna niż ta w innym banku z wyższym RRSO, ale z mniejszą prowizją czy brakiem dodatkowych klauzul.
Co oznacza RRSO 0 procent i jaki ma wpływ na pożyczkę?
Niekiedy można spotkać się z opcją pożyczki z zerowym RRSO i oprocentowaniem. Tego rodzaju pożyczki oferowane bywają najczęściej przy zakupach ratalnych w różnego rodzaju sieciach sklepów lub w ofertach instytucji pozabankowych ( parabanki). Mają one jednak wiele ograniczeń i dotyczą najczęściej niskich kwoty wymaganych do spłaty w krótkim czasie.
Należy pamiętać, że jeśli bank proponuje kredyt z oprocentowaniem 0 procent, nie oznacza to braku kosztów. Tego rodzaju pożyczki skutkują koniecznością zapłacenia wyższej prowizji za udzielenie kredytu czy kupienia ubezpieczenia. Pozornie korzystna pożyczka może w rzeczywistości okazać się sporym obciążeniem twojego budżetu. Jak już napisaliśmy, RRSO oznacza całkowity koszt kredytu ponoszony przez kredytodawcę, dlatego nie ma możliwości, aby w ofercie banków wynosiło 0 procent.
Jak można obliczyć RRSO kredytu? Wzór i konsultacja z ekspertem
Sposobem pozwalającym na samodzielne wyliczenia tego wskaźnika jest skorzystanie ze wzoru na RRSO. Do jego wyliczenia potrzebne są dane wprowadzane w miejsca następujących symboli:
- X – wartość wyliczana, czyli Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania;
- m – numer kolejny ostatniej wypłaty raty pożyczki lub kredytu;
- k – numer kolejny wypłaty;
- Ck – kwota wypłaty k;
- tk – lata lub ułamki lat liczone jako okres między dniem pierwszej wypłaty a dniem każdej kolejnej (t1 = 0);
- m’ – numer kolejny ostatniej spłaty lub opłat;
- l – numer kolejny spłaty lub opłat;
- Dl – kwota spłaty lub opłat;
- Sl – okres (również wyrażony w latach lub ich ułamkach), jednak między dniem pierwszej wypłaty i każdej spłaty czy też wniesienia opłat.
Wzór RRSO jest dość skomplikowany. O wiele prostszym sposobem pozwalającym na wyliczenia tego wskaźnika jest skorzystanie z internetowych kalkulatorów. Analizę i porównanie kredytów może przygotować również ekspert finansowy.
Michał Gątnicki
Ekspert Finansowy
